آداب و رسوم ماه رمضان مبارک در سوریه: از “سکبه” تا “مسحراتی”

دمشق – سانا

هر کشوری در ماه رمضان مبارک داستان خاص خود را دارد که از اولین روزهای آن آغاز می شود و تا آخرین روز ادامه می یابد. سوریه نیز عادات خاص خود را در این ماه مبارک دارد که در تاریخ آن ریشه دوانده و تا به امروز نیز حفظ شده است.

یکی از برجسته ترین این عادات و رسوم، “سکبه” است که در ماه رمضان رواج دارد. مخلص المحمود، پژوهشگر میراث فرهنگی، در این باره می گوید: “سکبه” به معنای تبادل غذا بین همسایگان در محله ها و روستاهای سوریه است.

“سکبه” در دمشق همان “دواقة الکریم” در جنوب سوریه، و “الطعمة” در شمال، غرب و شرق سوریه است. اگرچه نام ها متفاوت هستند، اما اصل و اساس آن یکی است.

محمود تبادل غذا را نه فقط یک عمل مادی، بلکه یک عمل اخلاقی و آموزشی نیز می داند. این عمل تأکیدی بر معنای واقعی ماه رمضان است. “سکبه” به طور عفو و بدون واسطه توسط کودکان و نوجوانان انجام می شود که غذا را به همسایگان می برند. این عمل به خودی خود بزرگترین درس در مورد بخشش، محبت و همبستگی اجتماعی است.

محمود همچنین می گوید که از طریق روابط، مهاجرت، تحصیل و تبادلات فرهنگی در طول تاریخ، بسیاری از کشورهای عربی از سوریه و عادت “سکبه” تأثیر گرفته اند. این عادت به کشورهای “خلیج” با نام “صينية الکریم” نیز راه یافته است.

تأثیر فرهنگ سوریه بر آداب و رسوم ماه رمضان در شمال آفریقا:

کشورهای شمال آفریقا نیز از عادات و رسوم سوریه تأثیر گرفته اند. صفحات تاریخ از دیرباز مملو از نقل قول های بزرگان مغرب در مورد روابط بین شمال آفریقا و سوریه و نحوه اتخاذ اکثر عادات آن ها از جمله شب زنده داری، عبادات ماه رمضان، پرداخت صدقات به اماکن مذهبی و همچنین نماز وتر است که بیش از هزار سال است در دمشق اقامه می شود.

علاوه بر این، تلاوت قرآن و تجوید آن که به قراءات “سبع” یا “عشر” معروف است، از دیگر تأثیرات این روابط فرهنگی است. این تأثیرات از فتوحات امویان در اندلس و انتقال بسیاری از خصوصیات دمشقیان توسط عبد الرحمن الداخل و دیگر خلفای اموی به آن سرزمین نشأت گرفته است.

مسحراتی “دم دم سحری”:

محمود همچنین می گوید که آنچه در مورد دمشق صدق می کند، در مورد قاهره نیز صدق می کند، زیرا این دو شهر در طول تاریخ بزرگترین پایتخت های اسلامی بوده اند و از نظر عادات اسلامی به طور مثبت بر یکدیگر تأثیر گذاشته اند.

وی می گوید که از جمله آداب و رسوم ماه رمضان نه تنها قصه گویی، بلکه “مسحراتی” نیز هست که ایده ای است که در مصر و سوریه به طور همزمان رواج یافته و سپس به سایر کشورهای عربی نیز راه یافته است.

محمود اشاره می کند که “مسحراتی” در دمشق ویژگی های خاص خود را دارد که با آنچه در فیلم ها و سریال ها می بینیم متفاوت است. “مسحراتی” در دمشق نه یک شغل، بلکه یک کار موروثی در خانواده است. دمشقیان در گذشته ساعت های خود را تنظیم می کردند تا صدای “مسحراتی” در کوچه پس کوچه های شهر برای نسل های آینده جاودانه شود.

محمود در نهایت تأکید می کند که عادات و رسوم ماه رمضان ابداعی نیستند، بلکه به جامعه سوریه تعلق دارند و بر محبت و ارزش هایی که در زندگی روزمره مردم نهادینه شده است تأکید می کنند. این ارزش ها در قالب همبستگی اجتماعی به ویژه در شرایط سخت و دشواری که سوریه با آن روبرو بوده است، خود را نشان داده است.